ТЫВА ДЫЛЫМ ЧОРГААРАЛЫМ – ТЫВА ДЫЛ, БИЖИК НАЙЫРЫ

Субботада июль 8-те, Тыва Республиканыӊ Национал музейиниӊ салбыры Белдир-Кежиинге (Пестуновка) Улуг-Хем кожууннуӊ 100 чыл оюнга, Шагаан-Арыг хоорайныӊ 135 чылдаанынга тураскааткан «Тыва дылым чоргааралым» деп тыва дыл, бижик найыры болуп эрткен.

Хемчегниӊ кол эрттирикчилери – Тыва Республиканыӊ Национал музейи, Улуг-Хем кожууннуӊ чагыргазы, Шагаан-Арыг хоорайныӊ чагыргазы, Тыва Республиканыӊ чазааныӊ чанында Тываныӊ гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институду, «Тыва делегей ниитилели», Тыва Республиканыӊ хөл-шыдыраа эвилели болгаш Улуг-Хем, Чаа-Хөл кожууннарныӊ ча адыкчыларыныӊ эвилелдери.

Найырныӊ ниити дөзевилери ёзугаар Музейниӊ директорунуӊ удуртулгазы-биле ажыдыышкын болгаш саӊ салыр ёзулал эрткен. Ёзулал соонда найырда оюн-тоглаа шыдыраа, ча адар киржикчилер ойнап кирипкен. Бо улуг маргылдааларга республиканыӊ аӊгы-аӊгы булуӊнарындан төлээлер киришкен.

Ча адыкчылар мөөрейинге тиилеп үнген киржикчилер:
1-ги черде: Доктугу Алдын (Чаа-Хөл)
2-ги черде: Монгуш Арсен (Чөөн-Хемчик)
 3-кү черде: Сарыглар Найыр (Сүт-Хөл)
4-ку черде: Мортуй-оол Артыш (Кызыл кожуун)
5-ки черде: Дуктуг-оол Найбула (Улуг-Хем)

Шыдыраа маргылдаазынга Россияның элээди оолдар аразынга чемпиону Тамерлан Чындыгыр тыва шыдыраачыларга чараш оюнун кɵргускен.

Шыдырааның ийи хевиринге киржикчилер боттарын бараалгаткан. Олимпий системага тургустунган дурген шыдыраа мɵɵрейинге 32 киржикчи идепкейлиг ойнааннар. Чидиг демиселдиң туңнелинде:
 1-ги черни Тыва Республиканың шыдыраа мɵɵрейлерниң 5-дакпыр чемпиону Артыш Чульдум (Кызыл) тɵлептиг болган.
2-ги черни Доржу Эртине (Ɵвүр) ээлээн.
3-кү болгаш 4-кү черлерге Сарыглар Орлан база Ондар Айдың (ийилээ Чɵɵн-Хемчик) тɵлептиг болганнар.

Буга-шыдыраа маргылдаазының түңнелинде тулган чемпион Ондар Шуру болган. 2-ги черни куш-культура болгаш спорт хоочунну Ондар Чамыяан (Барыын-Хемчик) тɵлептиг болган. 3-кү черни Чанзан Анатолий (Чɵɵн-Хемчик) ээлээн.

Бо улуг мөөрейлерден аӊгыда кожамыктар, уран-номчулга, тыва шулуктер, ырыларга Улуг-хем кожууннун чурттакчылары база аалчылары идепкейлиг, сонуургап киришкеш, тус-тузунда шаӊналдарга төлептиг болганнар.

Уран-номчулга болгаш шүлүк мөөрейиниӊ шылгараан киржикчилери:
1- ги черде — Ондар Чинчи Дыртый-ооловна
 2-ги черде — Донгак Шончалай Чаш-ооловна
3-кү черде — Кыргыс Чечеймаа Минчиир-ооловна

Аӊ-меӊ, куштар, үнүштер болгаш тыва эдилелдер аттарын адап-тывар мѳѳрейге шылгарап үнген киржикчилер:
1- ги черде — Ондар Чинчи Дыртый-ооловна
 2-ги черде — Салчак Аянмаа Кошкар-ооловна
3-кү черде — Кужугет Айдын Владимировна

Оюн-тоглаа аразында Шагаан-Арыг хоорайныӊ культура төвүнүӊ ажылдакчыларыныӊ «Он-Кум» тацы-сам ансамблиниӊ киржилгези-биле ыры-самныг көргузүү болган. Көрүкчү болуп келген Саха Якутиядан аалчы Алена Абрамова бүгү чоннуӊ баарынга хомуска онзагай, чараш «Ыдыктыг аът» деп ойнаашкынын бараалгаткан. Ыры-сам, оюн-хөг-биле чергелештир Теӊгирчи Омак Эртинениӊ «Билиг» деп номунуӊ таныштырылга ёзулалы хөй кижилерниӊ сонуургалын хаара туткан.

Найырныӊ кол сорулгазы тыва дылывысты кадагалап алырынга чүүлдүгзүнүп, сагыш аарып чоруур кижилер ол хун чыглып, саналдарын киирип, чугаалашканнар.