1 Мар 2024 «Хову-шөлдүң демир мунган хамнаарагы» кем Чойган Ондар | размещено в: Выставки, Новости, Отдел истории и этнографии, Текущие | 0 Бѳгүн, Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг Национал музейинге Тыва АССР-ниң көдээ ажыл-агыйының алдарлыг механизатору Очаа Канчыыровна Донгактың 85 харлаанынга тураскааткан делгелгениң ажыдыышкыны эрткен. Донгак Очаа Канчыыровна 1939 чылдың март 8-те Донгак Канчыыр Хуреңмеевич деп хөй ажы-төлдүг ядыы араттың өг-бүлезинге төрүттүнген. Оларның өг-бүлези 3 оол, 6 кыстыг, 9 ажы-төлдүг чорааннар. Донгак О.К. 6 кызының хеймери болуп төрүттүнген. Бичии назынында Эрги-Барлык школазынга өөренип киргеш, сески классты дооскан. 1958 чылдан эгелеп Эрги-Барлык суурнуң «Большевик» колхозунга аңгы-аңгы ажылдарга ажылдап, колхозтуң одаар ыяжын белеткеп, буга-суун аштап база хову ажыл-агыйынга ажылдап чораан. 1963 чылда СССР-ге «Кыстар тракторже» деп кыйгырыг үнген соонда, Донгак О.К. Кызыл-Мажалык суурга тракторист-машинист мергежилин өөренип эгелээш, 1964 чылда дооскан. 1964 чылдан эгелеп «Большевик» колхозунга болгаш «Хемчик» совхозунга 1992 чылга чедир трактористеп ажылдааш, хүндүлүг дыштанылгаже үнген. Элээди чылдарындан эгелеп комсомолчу аныяктарның база Коммунистиг партияның кежигүнү кылдыр бактаап кирген. Амгы үеде «Чангыс демниг Россия» партиязының кежигүнү. Ажылдап чораан чылдарында көдээ суур депутадынга 6 удаа, район совединге 1 удаа соңгуттуруп, база Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң депутадынга чедир дешпиттирип ажылдаан. Ажылдап чораан чылдарында кезээде эки көргүзүглүг кызымаккай ажыл-ижи дээш, хөй-хөй хүндүлүг бижиктер болгаш хѳрек демдектериниң эдилекчизи. Оларның аразында эң-не тѳлептиг аттары: «В.И. Ленинниң 100 чыл ою», «Коммунистиг күш-ажылдың ударниги», «Социалистиг чарыштың тиилекчизи»; «Күш болгаш куруккан черни шингээдип алганы дээш» оон-даа өске. Чер чарар мѳѳрейлерге кожуун иштинге 3 удаа тиилээн, бир катап үшкү черни алган. Республикага чер чарар маргылдаага кожуунга үшкү, ийиги черлерни алгаш, оон бирги черге тиилекчи болгаш, Иркутск облазынга зона маргылдаазынче киржир эргени чаалап алгаш, барып киришкеш, шаңналдыг черге төлептиг болган. «Тыва АССР-ниң көдээ ажыл-агыйының алдарлыг механизатору» деп хүндүлүг аттың эдилекчизи. База күш-ажылдың хоочуну. Амгы үеде хүндүлүг дыштанылгада.Очаа Канчыыровна кадыг-берге амыдыралды чурттап эрткен-даа болза, бо хүнге чедир уйнуктарын азыражып, төлептиг аажы-чаңга, күш-ажылга ынак, өөредилгеге кызымак кылдыр кижизидип, «Үлегерлиг өг-бүле» деп атка төлептиг болуп чурттап чоруур. Ол – чаңгыс чер-чурттугларының, дөргүл-төрелиниң чоргааралы база үлегерлиг энези.Тѳѳгү болгаш этнография килдизи